2025 yılı küresel ticaret dengeleri açısından yeni bir kırılma noktasına geldi. ABD Başkanı Donald Trump, Çarşamba günü yaptığı hamleyle, altı ülkeye gönderdiği resmi mektuplarla ciddi gümrük vergileri getirdiğini duyurdu. Gümrük tarifeleri 1 Ağustos 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek ve etkilenen ülkelerin Amerika Birleşik Devletleri'ne ihracatını ciddi şekilde etkilemesi bekleniyor.
Altı Ülkeye Altı Mektup: Gümrük Vergileri %30'a Kadar Yükseliyor
Trump’ın mektuplar gönderdiği ülkeler ve uygulanan gümrük vergileri şu şekilde:
Cezayir: %30
Irak: %30
Libya: %30
Brunei: %25
Moldova: %25
Filipinler: %20
ABD Başkanı, bu ülkelerden yapılan ithalatın Amerikan ekonomisi üzerinde “sürdürülemez ticaret açıkları” yarattığını savundu. Gönderilen mektuplarda, uygulanan yeni tarifelerin geçici olmadığı, ancak ticari ilişkilerin niteliğine bağlı olarak ileride "yukarı veya aşağı" yönlü revize edilebileceği vurgulandı.
Libya Başbakanı’na Örnek Mektup
Trump’ın Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe’ye yazdığı mektup, uygulamanın gerekçesini açıkça ortaya koyuyor. Mektupta şu ifadelere yer verildi:
"1 Ağustos 2025 tarihinden itibaren, tüm sektörel tarifelerden ayrı olarak, Libya’nın Amerika Birleşik Devletleri’ne gönderdiği herhangi bir ve tüm ürünlerine %30 oranında bir tarife uygulayacağız."
Trump aynı zamanda, bu ülkelerin şirketlerine bir “çıkış kapısı” da sundu: Amerika içinde üretim yapmaları halinde tarifelerden muaf tutulabileceklerini ve bu tür düzenlemeler için izin süreçlerinin "birkaç hafta içinde" hızlandırılacağını belirtti.
Karşılıklılık Şartı: Yeni Tarifeler Gelebilir
Trump’ın mektuplarında dikkat çeken bir diğer unsur da karşılıklılık prensibi oldu. Başkan, eğer bu ülkeler ABD ürünlerine benzer ya da misilleme niteliğinde tarifeler uygularsa, bu durumda ABD’nin de duyurulan tarifelere ek olarak yeni vergi artışlarına gideceğini açıkça bildirdi.
Bu adım, Trump'ın yeniden şekillendirdiği Amerikan dış ticaret politikasının bir devamı olarak görülüyor. Özellikle 2017-2021 yılları arasında Çin'e uyguladığı tarifelerle gündeme gelen eski başkan, 2024'teki ikinci döneminde küresel ticarette "ulusal çıkar odaklı" yaklaşımını yeniden güçlendiriyor.
Asya ve Avrupa da Gündemde
Bu mektuplar sadece söz konusu altı ülkeyle sınırlı değil. Beyaz Saray kaynaklarına göre, Japonya ve Güney Kore gibi ticaret partnerlerine de benzer uyarılar gönderildi. Bu durum, Trump yönetiminin çok daha kapsamlı bir ticaret stratejisi yürüttüğüne işaret ediyor.
Piyasaların İlk Tepkisi: Belirsizlik ve Endişe
Trump’ın tarifeleri duyurmasının ardından S&P 500 endeksinde %0,34’lük sınırlı bir dalgalanma yaşansa da, özellikle ihracatla büyüyen Asya ve Orta Doğu ülkelerinde tedirginlik hissediliyor. Uluslararası yatırımcılar, bu kararın küresel tedarik zincirlerini ve ABD dışındaki üretici ülkeleri nasıl etkileyeceğini yakından izliyor.
Ekonomistler, Trump’ın bu adımının kısa vadede ABD iç piyasasını koruyabileceğini, ancak uzun vadede ticaret savaşlarını körükleme riski taşıdığını vurguluyor. Özellikle enerji, tekstil ve tarım ürünlerinde fiyatların artabileceği uyarısı yapılıyor.
Ticaret Savaşlarının Yeni Perdesi mi?
Trump’ın yeni tarife politikaları, dünya ticaretinde daha korumacı bir dönemin habercisi olarak yorumlanıyor. 2018’de başlayan ABD-Çin ticaret savaşı hatırlatılırken, benzer bir sürecin çok daha geniş bir coğrafyada tekrarlanabileceği değerlendiriliyor.
ABD'nin bu politikası yalnızca ekonomik değil, jeopolitik etkiler de doğurabilir. Özellikle Libya, Irak gibi ABD ile hassas ilişkileri olan ülkelerde bu hamlelerin nasıl yankı bulacağı dikkatle takip edilecek.
