Meclis, oy birliğiyle aldığı kararla Hürmüz Boğazı’nın gemi trafiğine kapatılması yönünde onay verdi. Karar, İran’ın Milli Güvenlik Yüksek Konseyi’nin onayına sunulacak. Konseyin kararı kabul etmesi halinde, Boğaz’daki deniz ulaşımı durdurulacak. Uzmanlara göre bu gelişme, küresel petrol fiyatlarını sarsacak büyük bir dalga yaratabilir.
Stratejik Geçit Tehlikede
Basra Körfezi ile Umman Denizi arasında uzanan dar su yolu olan Hürmüz Boğazı, dünya enerji arzının kritik bir bölümünü taşıyor. Günlük yaklaşık 20 milyon varil ham petrol ve petrol ürünü bu boğazdan geçerek başta Çin, Hindistan ve Japonya olmak üzere Asya pazarlarına ulaşıyor. Aynı zamanda küresel LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) taşımacılığının da %20’si bu dar geçitten sağlanıyor. Yani boğazda yaşanacak herhangi bir aksaklık, enerji piyasaları üzerinde sarsıcı etkilere yol açabilir.
Enerji uzmanları, özellikle Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Kuveyt gibi büyük petrol ihracatçısı ülkelerin sevkiyatının doğrudan etkileneceğini belirtiyor. Hürmüz’ün kapatılması durumunda dünya çapında arz kesintileri ve buna bağlı olarak fiyat artışları kaçınılmaz görünüyor.
Kararın Arka Planında Ne Var?
İran’ın bu kritik hamlesi, son dönemde tırmanan İsrail-İran gerginliğinin bir uzantısı olarak değerlendiriliyor. İsrail’in, İran’ın nükleer tesislerine yönelik düzenlediği saldırıların ardından bölgedeki tansiyon giderek yükselmişti. Washington yönetimi ise saldırıların ardından İran’daki üç nükleer tesisin hedef alındığını duyurmuştu. Bu gelişmeler, Hürmüz Boğazı’nın İran tarafından bir “koz” olarak masaya sürülmesine neden oldu.
Uzmanlara göre Tahran, uzun süredir Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidini diplomatik baskı aracı olarak elinde tutuyordu. Ancak bu tehdit şimdi ilk kez yasal zemine taşındı. İran Meclisi'nin aldığı karar, Hürmüz’ün "son koz" olmaktan çıkarılıp aktif bir jeopolitik silaha dönüştürüldüğünü gösteriyor.
“Bu Bir Savaş İlanıdır”
ABD ve Batılı ülkeler, İran’ın adımını “savaş ilanı” olarak değerlendirme eğiliminde. Uluslararası ilişkiler uzmanları, Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının yalnızca enerji piyasalarını değil, küresel siyasi dengeleri de sarsacağı uyarısında bulunuyor. London Energy Club Başkanı Mehmet Öğütçü, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, İran’ın bu adımının bölgesel çatışmayı küresel bir krize dönüştürme potansiyeli taşıdığına dikkat çekerek, “Hürmüz’ün kapanması halinde ABD’nin Bahreyn’de konuşlanan 5. Filosunun devreye girmesi olası. Bu, sıcak çatışma riskini artırır. İran, bu kartı ölüm-kalım noktasına gelmeden kullanmazdı. Şimdi o noktaya geldiği görülüyor,” dedi.
Petrol Fiyatlarında Sıçrama
Kararın ardından uluslararası petrol piyasaları adeta alarma geçti. Küresel Risk Yönetimi Araştırma Başkanı Arne Lohmann Rasmussen, sosyal medyada yaptığı açıklamada, “Enerji piyasaları için en büyük kabus gerçekleşiyor olabilir,” ifadelerini kullandı. Rasmussen, Hürmüz’ün kapanma riskinin petrol yatırımcıları arasında panik yarattığını ve bunun fiyatlara şimdiden yansıdığını vurguladı. Gün içerisinde Brent petrol fiyatı %9,6 artışla son 18 ayın zirvesine tırmandı. Analistlere göre, kriz derinleşirse 150 dolarlık varil fiyatları gündeme gelebilir.
Bölge Ülkeleri Endişeli
Hürmüz Boğazı’nın kapatılması ihtimali, sadece Batılı ülkeleri değil, bölge ülkelerini de endişelendirmiş durumda. Körfez ülkeleri, petrol ihracatının sekteye uğramasından dolayı büyük ekonomik zarar görebilir. Aynı zamanda Çin ve Hindistan gibi büyük ithalatçı ülkeler, arz güvenliğini sağlamak adına yeni diplomatik adımlar atmaya hazırlanıyor.
